|
Hawaiira joan zen lehenengo aldian, Joni Mitchellek zera idatzi zuen: Big Yellow Taxi: «zuhaitz guztiak eraman zituzten, zuhaitzen museo batean jarri zituzten eta jendeari dolar bat eta erdi kobratzen diete horiek ikusi ahal izateko». Fosilizazio kontzeptuala eta eguneroko gauzen museifikazioa, hain zuzen ere, eguneroko bizitzatik urruntzeko modu gisa; horrixe egiten dio aurre ¿Dónde está mi acequia? lanak. Hiri baten, Murtziaren, jatorria arakatzen du, ubide zaharrenetatik hasita, andalustar jatorrikoak. Ematen du hiriak jada balio ez dion forma bat daukala, eta erabiltzen ez duen guztia bitxikeria arkeologiko bihurtzen da: ubideak, ureztatze kanalak, uzten inguruan espazioa antolatzeko moduak. Bere baratzedun iraganari bizkarra emanda, hiriak urarekin duen harremana zentzugabe bihurtzen da. Conchi Meseguerrekin batera (atzean belaunaldi asko dituen baratzezaina), filmak kultura horren zenbait aztarna arakatzen ditu ahozko memorian, argazkietan eta lurrean bertan, non era guztietako iraganetako giza hondakinak aurkitzen diren. Lurra landu zutenen hezurren formak aztertzen dira, haiei lagundu zieten doinuak, izan zituzten jaiak, hildako horiek beren bizimoduek bizirik irautearekin bizirik irauteko modu gisa. Filma hirian barrena ibiltzen da, hura inguratzen du eta galdera hauek egiten ditu: zergatik, noiz eta nola utzi zion Murtziak baratzedun izateari? Noiz galdu zen ubideen inguruko hizkuntza eta bizitza? Noiz bihurtu ziren hizkuntza eta ureztatzea iraganeko objektu? Galdera eta ideia horiek guztiak elkarrizketa, bilera, biltzar eta kontsulta eszenetan agertzen dira, baina filmak musikal bihurtzen dituen amorruzko muntaketa sekuentzietan ere agertzen dira, Crudo Pimento taldearen eskutik. Talde horrek beste abiadura bat ematen dio hiriari eta denborari, hiriaren eta bertako biztanleen aurka planifikatutako etorkizun baten hondamendi horri buruz pentsatzeko. Crudo Pimento taldearen hitzak—tomorrow is a monster / tomorrow is a vampire— film osoa bezain benjamindarrak dira.
Lucía Salas
|
