Una temporada en la frontera

Bi ahizpak, Julia eta Claudia Meiramak, gutunak bidaltzen dizkiote elkarri ozeanoaren alde batetik bestera: bata Argentinan dago; bestea, Suedian. 1977an hasi ziren, Claudiak herrialdetik ihes egin zuenean, diktadura militarrak bahitu eta torturatu ondoren. Filmak testu bat, kontakizun bat eraikitzen du, 1977tik 1994ra doazen gutun horiekin. Irakurtzen aurrera egin ahala, intimitatea eraikitzen joaten da xehetasunekin: lazkeriak daude kilometro eta urteen distantzia horretan, baina samurtasunak ere bai. Denborarekin, lotura horren aldeak azaleratzen joaten dira, eta galderak agertzen hasten dira: Elkarrekin pentsatzera ohituta zeuden bi pertsonak nola egin diezaieke aurre bizitzari bakoitzak bere aldetik? Nola berreraikitzen da munduaren ideia bat biko komunitate hori distantzian etenda geratzen denean? Bi ahizpek arkitektura ikasten zuten elkarrekin, arkitektura errotik aldatu zen unean. Munduko espazioak proiektatzen diren moduaz kezkatuta, bata besterik gabe bizitzeak desorientazio egoera bat sortzen du, eta aurkako formak dituzten lekuen irudien aurrean ikusten dugu hori. Zatika komunikatzera behartuta, filmak puntuz egindako bizitza istorio/lerro moduko bat egituratzen du, eta falta dena proiekta dezakegu: denbora, espazio eta emozio elipsiak. Zenbait jakin-min sortzen dira: Berriro elkar ikusiko dira? Demokrazia itzultzen denean Claudia itzuliko da? Zer gertatuko da haiekin, haien bizitzekin, lanekin, maitasunekin? Pixkanaka, bakoitzak herrialde baten irudia eraikitzen du bestearentzat: Suedia hirurogeita hamarreko hamarkadan, leku batean eta gainerakoen artean asimilatzen ahalegintzen ari diren erbesteratutako latinoamerikarrez betea. Argentina hirurogeita hamarreko, laurogeiko eta laurogeita hamarreko hamarkadetan, politika ekonomiko kriminal bati bidea ireki zion genozidio batekin. Una temporada en la frontera lanak historiako hari horiek elkartzen ditu, eta orainaldira ere ekartzen ditu. Zuloz betetako bidea zeharkatu zuten gazteen belaunaldi bat, ia-ia biziraupenerako eskuliburu bat. Filma bi gorputzekin ere idazten da, gutunak irakurtzen dituzten eta filma ibiltzen den lekuetan agertzen eta desagertzen diren aktoreekin: Concordia, Formosa, Buenos Aires, La Plata, Lund... Espazio bakoitzeko arkitekturak, bere espazio publikoekin —ibaia, unibertsitatea, plaza, liburutegi bat, Pippoko atea, Buenos Airesko jatetxe ezagun bat—, irudi lasaia ematen du, hainbat hamarkadaz bata bestearentzat ibili ziren munduaren ideia berreraikitzen ahalegindu ziren ahizpa horien mugimenduak proiektatzeko.

Lucía Salas